لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَا یُبْصِرُونَ بِهَا؛(1)
برای آنان قلبهایی است که با آن نمیاندیشند و برای آنها چشمهایی است که با آن نمیبییند.
این مطلب برای نمازگزاران و اهل سیر و سلوک و عبادت روشن است که رسیدن به حقایق نماز و حقیقت هر عبادتی، جز از راه شریعت و از راه ظواهر امکانپذیر نیست. یعنی ما در صورتی میتوانیم به حقیقت نماز راه پیدا کرده و فی الجمله اطلاعی بر آن پیدا کنیم که ظاهر نماز، احکام، شرایط و آداب ظاهری نماز را رعایت کنیم و إلاّ بدون تحقق این ظاهر رسیدن به آن باطن امکان ندارد، باید برای رسیدن به باطن، شرایط ظاهر را کاملاً رعایت کنیم. امام رضوان الله تعالی علیه در تعلیقة خود بر شرح فصوص فرمودهاند: «طریقت و حقیقت، جز از راه شریعت حاصل نمیشود زیرا ظاهر راه باطن است و کسی که ببیند با انجام تکلیفهای الهی باطن برای او حاصل نشده بداند که ظاهر را درست انجام نداده است».