حضور قلب، روح نماز

هر چیزى جسمى دارد و روحى.
روح نماز، «حضور قلب» است و نماز بى توجّه و حضور قلب، تنها یک سرى الفاظ و حرکاتى است که انجام مى‏گیرد.
حضور قلب آنست که انسان در نماز، توجه قلبى به خدا داشته باشد و از یاد او غافل نشود و هر لحظه و در تمام جملات و حرکات نماز، بداند چه مى‏گوید، چه مى‏خواهد، معنى حرکات و افعالش چیست، رو به چه کسى ایستاده، قبله‏اش کجاست، چرا نماز مى‏خواند و در برابر چه خداى عظیمى به نیایش و پرستش و حمد و ثنا و ذکر و دعا ایستاده است.
اگر ذهن انسان به مسائل دیگر مشغول باشد،
اگر حواس انسان پرت شود،
اگر هر صدایى، هر منظره‏اى، هر رفت و آمدى، هر نوشته و خط و نقاشى و صحنه‏اى، او را به خود مشغول کند و یادش رود که در حال نماز است و کجا ایستاده و چه مى‏گوید، معناى این نداشتن حضور قلب است.
یکى از راه‏هاى کسب حضور قلب، دانستن معناى نماز و در نظر آوردن ترجمه کلماتى است که انسان در نماز مى‏گوید.
راه دیگر، انتخاب مکانى براى نماز است که رفت و آمدها و سر و صداها، صحبت‏ها، عکس‏ها و تابلوها، او را به خود مشغول نسازد.

راه دیگر، انجام مستحباتى است که پیش از نماز و هنگام نماز، رعایت آنها به نمازگزار حالت توجّه بیشترى مى‏دهد و او را به یاد خدا و بندگى خویش مى‏اندازد.
وقتى به ملاقات یک شخصیّت برجسته مى‏روید، بهترین لباس را مى‏پوشید و مؤدّب در نزد او مى‏ایستید و یا مى‏نشینید و از هر کارى که برخلاف ادب باشد، پرهیز مى‏کنید، به سخنان او کاملاً گوش مى‏دهید و به آنچه خودتان مى‏گوئید، کاملاً توجّه دارید و در سراسر لحظه دیدار، آن شخص در نظرتان است.
خدا برترین موجود است و هستى همه موجودات به او بستگى دارد. ما، بنده‏اى نیازمند و ناتوان، که از نعمت‏هاى او برخورداریم، به شکرانه نعمتهایش به عبادت و نماز مى‏ایستیم.
توجّه به این «جایگاه» که ما در مقابل «اللَّه» داریم، دل را نرم مى‏کند، خضوع و خشوع و فروتنى مى‏آورد.
نماز، «ذکر خدا» است. هر چه بیشتر دلمان حاضر و قلبمان متوجّه عظمت خدا و نیاز خودمان باشد، نمازمان سازنده‏تر است.
به یاد داشته باشیم، که رکوع، خم شدن در مقابل عظمت آفریدگار است.
سجده ما، هماهنگى با همه هستى است که در پیشگاه خدا تسلیم و خاضع و مطیع‏اند.
تسبیح ما، هم صدایى با همه ذرات عالم است که خدا را تسبیح مى‏گویند و سجده مى‏کنند.
تسبیح گوى او نه بنى آدم است و بس‏
هر بلبلى که زمزمه بر شاخسار کرد
نه تنها ما که همه جهان، به زبان خاصّ خود، خدا را تقدیس و تسبیح مى‏کنند و وجود هر یک نشانه یکتائى، حکمت و قدرت اوست.
هر گیاهى که از زمین روید
«وحده لا شریک له» گوید حضور قلب، جان نماز است.
بکوشیم که در عبادتمان، هنگام نماز، جز به خدا نیندیشیم، و حواسمان و فکر و دلمان را جاى دیگرى نبریم.
هم به لطفش امیدوار باشیم. و هم از عذابش، هراسان. بین حالت بیم و امید (خوف و رجاء) باشیم.