منزل جلوه‌ی خود و مسجد جلوه‌ی الهی است. خارج شدن از منزل مثل خارج شدن از «خود» است و رسیدن به مسجد مثل رسیدن به خدا است. هر چه خروج انسان از منزل کامل‌تر باشد، ورود او به مسجد کامل‌تر می‌شود. اگر خروج انسان از منزل ناقص باشد، ورودش به مسجد نیز ناقص می‌شود زیرا هنگام خروج فقط بدنش از منزل خارج می‌شود و دل و فکر و حواس و هوشش در منزل جا می‌ماند و در واقع نتوانسته است عشق و مِهر و تعلق خود را از خانه بگیرد. کسی که با تمام وجود از منزل خارج شود، با تمام وجود هم به مسجد وارد می‌شود.
برپایى فریضههاى دینى به صورت دسته جمعى، غیر از پاداشهاى فراوانى که یاد شد، در زندگى فردى و اجتماعى امت مسلمان نیز، آثار مثبت و فراوانى دارد که به برخى اشاره مىشود:
1- آثار معنوى
بزرگترین اثر معنوى نماز جماعت، همان پاداشهاى الهى است که گفته شد. روایت است که شبى، على علیه السلام تا سحر به عبادت مشغول بود. چون صبح شد، نماز صبح را به تنهائى خواند و استراحت کرد.
رسولخدا صلى الله علیه وآله که آن حضرت را در جماعت صبح ندید، به خانه او رفت. حضرت فاطمهعلیها السلام از شب زندهدارى على علیه السلام و عذر او از نیامدن به مسجد سخن گفت. پیامبر فرمود: پاداشى که بخاطر شرکت نکردن در نماز جماعت صبح، از دست على علیه السلام رفت، بیش از پاداش عبادت تمام شب است.(1) رسول خدا صلى الله علیه وآله فرموده است:
«لانْ اُصَلّىَ الصُبَح فى جَماعةٍ اَحَبُّ اَلىَّ مِنْ اَنْ اُصَلّىَ لَیْلَتى حَتّى اُصْبحَ»(2) اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوبتر از عبادت و شب زنده دارى تا صبح است.
بخاطر همین فضیلت و پاداش هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر بیشتر شود، اگر تمام آسمانها کاغذ، و دریاها مرکّب و درختها قلم شود و فرشتگان بنویسند، پاداش یک رکعت آنرا نمىتوانند بنویسند.(3)
و نماز جماعت با تأخیر، بهتر از نماز فراداى در اوّل وقت است.(4)
از نکات اساسى مربوط به نماز، برپایى آن به صورت جماعت است. نماز جماعت پاداش بسیار، برکات فراوان و فواید فردى آثار اجتماعى بسیار دارد.
شکوه مسلمانان و موحّدان را مىرساند. ذوب شدن «فرد» در «جمع» در یک عبادت توحیدى است. مقدمه وحدت و عامل تقویت روح برادرى است.
نماز جماعت، زمینه شناخت افراد و مشکلات و نیازهاى آنان است. نماز جماعت، بهترین و بیشترین و پاکترین و کم خرجترین اجتماعات دنیاست. خار چشم دشمنان اسلام است. عامل نظم، وحدت صفوف، وقتشناسى و مبارزه با فردگرایى و خودخواهى است. موجب شسته شدن کینهها و کدورتها و پیدایش روحیه اخوّت دینى است. مستحب است انسان صبر کند تا نماز را به جماعت بخواند. نماز به جماعت، از نماز اوّل وقتِ فُرادى با فضلیتتر است و پاداش جماعت، هر چند مختصر و کوتاه برگزار شود، از نماز فُرادى که طولانى بخوانند بیشتر است.(1) در حدیث آمده است: هرگاه عدد نمازگزاران در جماعت، از ده نفر بیشتر شود، پاداشى نصیب نمازگزاران مىشود که قابل بیان و شماره نیست.
اصل نماز واجب است و به جماعت خواندن آن، مستحب مىباشد وبسیار به آن سفارش شده است. به جز نمازهاى واجب روزانه، نمازهاى مستحبى هم وجود دارد که در شب و روز خوانده مىشود و به «نافله» مشهور است، نمازهاى مستحب دیگرى هم در ایّام و مناسبتهاى مختلف تأکید شده است.
عشق به عبادت، باید انسان موحّد و خداجوى را به نمازهاى مستحب و نافله و نماز شب بکشاند و تنها به واجبات، اکتفا نکند.
پاداشى که براى نماز جماعت است، به توصیف نمىآید. آن هم حضور در جماعت مسلمین در مسجد که خانه خداست.
نماز جمعه، که هفتهاى یکبار برگزار مىشود، غیر از جنبه عبادى و پرستش، جنبه اجتماعى و سیاسى و فرهنگى هم دارد و صفوف مسلمانان را متّحد و توطئههاى تفرقهافکنان را خنثى و تبلیغات سوء دشمنان را بى اثر مىکند.
روزى رسول اکرمصلى الله علیه وآله نماز صبح را با جماعت خواندند، ولى دیدند امروز علىعلیه السلام به مسجد نیامده است. حضرت، در خانه على رفتند و پرسیدند چرا او در جماعت شرکت نکرده است؟!
فاطمهعلیها السلام گفت: على دیشب تا صبح مناجات داشت و صبح از خستگى نمازش را در منزل خواند.
حضرت فرمود: به او بگوئید به جاى مناجات طولانى مقدارى بخوابد ولى نماز جماعت صبح را از دست ندهد.
آرى، خوابى که مقدّمه جماعت باشد، بهتر از مناجاتى است که حال جماعت را از بین ببرد.
یکصد و چهارده نکته درباره نماز
در آیه 102 سوره نساء مىخوانیم: اى پیامبر! هرگاه در میان رزمندگان بودى نماز به پا دار، ولى چون دشمن مسلّح در برابر شماست، اوّلاً همه به تو اقتدا نکنند. ثانیاً کسانى که اقتدا مىکنند مسلّح باشند ورکعت دوّم را براى خودشان سریع تمام کرده وبروند جاى دسته دیگر وآن دسته دیگر در رکعت دوّم به تو اقتدا کنند که هم جماعت تعطیل نشود و هم از دشمن غفلت نشود و هم میان سربازان اسلام تبعیض صورت نگیرد. مسلمانان باید در تعویض شیفت و جابهجا شدن نیروها چنان سریع عمل کنند که به رکعت دوّم برسند ضمناً باید سربازان قبل از نماز با وضو باشند و احکام نماز در حال جنگ را بدانند و اینکه در صحنه جنگ، دو رکعتى است.
چنانچه براى امام جماعت حالتى پیش آید که نتواند به نماز ادامه دهد، یکى از کسانى که پشت سر او در نزدیکى او هستند در همان حال امامت را به عهده مىگیرد و این نشانگر آن است که برنامههاى اسلامى با رفتن یک فرد نباید بهم ریزد، بلکه باید تشکیلات و نظام چنان پایهگذارى و برنامهریزى شود که هرگاه فردى رفت نظام از هم نپاشد و تشکیلات همچنان پا بر جا باشد. مهمّ، تداوم راه است، هر چند پیشوا عذرى پیدا کند.
یکصد و چهارده نکته درباره نماز
