آثار نماز جماعت

برپایى فریضه‏هاى دینى به صورت دسته جمعى، غیر از پاداش‏هاى فراوانى که یاد شد، در زندگى فردى و اجتماعى امت مسلمان نیز، آثار مثبت و فراوانى دارد که به برخى اشاره مى‏شود:
1- آثار معنوى‏
بزرگترین اثر معنوى نماز جماعت، همان پاداش‏هاى الهى است که گفته شد. روایت است که شبى، على علیه السلام تا سحر به عبادت مشغول بود. چون صبح شد، نماز صبح را به تنهائى خواند و استراحت کرد.
رسولخدا صلى الله علیه وآله که آن حضرت را در جماعت صبح ندید، به خانه او رفت. حضرت فاطمه‏علیها السلام از شب زنده‏دارى على علیه السلام و عذر او از نیامدن به مسجد سخن گفت. پیامبر فرمود: پاداشى که بخاطر شرکت نکردن در نماز جماعت صبح، از دست على علیه السلام رفت، بیش از پاداش عبادت تمام شب است.(1) رسول خدا صلى الله علیه وآله فرموده است:
«لانْ اُصَلّىَ الصُبَح فى جَماعةٍ اَحَبُّ اَلىَّ مِنْ اَنْ اُصَلّىَ لَیْلَتى حَتّى اُصْبحَ»(2) اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب‏تر از عبادت و شب زنده دارى تا صبح است.
بخاطر همین فضیلت و پاداش هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر بیشتر شود، اگر تمام آسمان‏ها کاغذ، و دریاها مرکّب و درخت‏ها قلم شود و فرشتگان بنویسند، پاداش یک رکعت آنرا نمى‏توانند بنویسند.(3)
و نماز جماعت با تأخیر، بهتر از نماز فراداى در اوّل وقت است.(4)

نماز جماعت

از نکات اساسى مربوط به نماز، برپایى آن به صورت جماعت است. نماز جماعت پاداش بسیار، برکات فراوان و فواید فردى آثار اجتماعى بسیار دارد.
 شکوه مسلمانان و موحّدان را مى‏رساند. ذوب شدن «فرد» در «جمع» در یک عبادت توحیدى است. مقدمه وحدت و عامل تقویت روح برادرى است.
 نماز جماعت، زمینه شناخت افراد و مشکلات و نیازهاى آنان است. نماز جماعت، بهترین و بیشترین و پاک‏ترین و کم خرج‏ترین اجتماعات دنیاست. خار چشم دشمنان اسلام است. عامل نظم، وحدت صفوف، وقت‏شناسى و مبارزه با فردگرایى و خودخواهى است. موجب شسته شدن کینه‏ها و کدورت‏ها و پیدایش روحیه اخوّت دینى است. مستحب است انسان صبر کند تا نماز را به جماعت بخواند. نماز به جماعت، از نماز اوّل وقتِ فُرادى‏ با فضلیت‏تر است و پاداش جماعت، هر چند مختصر و کوتاه برگزار شود، از نماز فُرادى‏ که طولانى بخوانند بیشتر است.(1) در حدیث آمده است: هرگاه عدد نمازگزاران در جماعت، از ده نفر بیشتر شود، پاداشى نصیب نمازگزاران مى‏شود که قابل بیان و شماره نیست.

اذان، شعار مکتب

اذان، که وسیله‏اى براى اعلام توحید و اعلان به مردم و فراخوانى آنان به تجمّع براى نماز است، از شعارهاى زیبا و مؤثر اسلام است.
در اذان، تکبیر، توحید، شهادت به رسالت پیامبر و ولایت امیرالمؤمنین است و دعوت مردم به شتافتن به سوى نماز و رستگارى در آن نهفته است.
اذان، اعلام موجودیّت اسلام و دعوت مسلمین و معرّفى عقاید دینى است.
اذان، شکستن سکوت و فریاد علیه معبودهاى خیالى و شعار به نفع اسلام و طرفدارى از آئین خدا است.
«مؤذّن»، در اسلام احترامى خاصّ دارد و در قیامت هم سرافراز است.

نماز جمعه و جماعت

اصل نماز واجب است و به جماعت خواندن آن، مستحب مى‏باشد وبسیار به آن سفارش شده است. به جز نمازهاى واجب روزانه، نمازهاى مستحبى هم وجود دارد که در شب و روز خوانده مى‏شود و به «نافله» مشهور است، نمازهاى مستحب دیگرى هم در ایّام و مناسبت‏هاى مختلف تأکید شده است.
عشق به عبادت، باید انسان موحّد و خداجوى را به نمازهاى مستحب و نافله و نماز شب بکشاند و تنها به واجبات، اکتفا نکند.
پاداشى که براى نماز جماعت است، به توصیف نمى‏آید. آن هم حضور در جماعت مسلمین در مسجد که خانه خداست.
نماز جمعه، که هفته‏اى یکبار برگزار مى‏شود، غیر از جنبه عبادى و پرستش، جنبه اجتماعى و سیاسى و فرهنگى هم دارد و صفوف مسلمانان را متّحد و توطئه‏هاى تفرقه‏افکنان را خنثى و تبلیغات سوء دشمنان را بى اثر مى‏کند.

نماز اولیاء خدا

سرمشق ما در زندگى، در معاشرت، در جهاد و در عبادت، پیشوایان معصومند.
نماز آنان نیز براى ما الگو است.
هر چه انسان خداشناس‏تر باشد، عبادتش عمق بیشتر داشته و عاشقانه‏تر و عارفانه‏تر خواهد بود.
پیامبران و اولیاء خدا، بخاطر عشقى که به خدا داشتند، بیش از همه عبادت مى‏کردند. همواره به یاد خدا بودند، سجده‏هاى طولانى، رکوع‏هایى مستمر، نماز شب‏هایى همراه با گریه و دعاهایى از دل برخاسته داشتند.
دلیل آنکه حضرت ابراهیم به مقام «دوستى خدا» رسید و «خلیل اللَّه» شد، سجده‏هاى طولانى او بود.(1)
حضرت موسى، پس از هر نماز، سمت راست و چپ صورت خود را بر خاک مى‏نهاد.(2)
امام کاظم علیه السلام بعد از نماز صبح، سر به سجده مى‏گذاشت و تا پاسى از روز، در حال سجده بود.(3)

حضور قلب، روح نماز

هر چیزى جسمى دارد و روحى.
روح نماز، «حضور قلب» است و نماز بى توجّه و حضور قلب، تنها یک سرى الفاظ و حرکاتى است که انجام مى‏گیرد.
حضور قلب آنست که انسان در نماز، توجه قلبى به خدا داشته باشد و از یاد او غافل نشود و هر لحظه و در تمام جملات و حرکات نماز، بداند چه مى‏گوید، چه مى‏خواهد، معنى حرکات و افعالش چیست، رو به چه کسى ایستاده، قبله‏اش کجاست، چرا نماز مى‏خواند و در برابر چه خداى عظیمى به نیایش و پرستش و حمد و ثنا و ذکر و دعا ایستاده است.
اگر ذهن انسان به مسائل دیگر مشغول باشد،

آنجا که خواب از مناجات بهتر است

روزى رسول اکرم‏صلى الله علیه وآله نماز صبح را با جماعت خواندند، ولى دیدند امروز على‏علیه السلام به مسجد نیامده است. حضرت، در خانه على رفتند و پرسیدند چرا او در جماعت شرکت نکرده است؟!
 فاطمه‏علیها السلام گفت: على دیشب تا صبح مناجات داشت و صبح از خستگى نمازش را در منزل خواند.
 حضرت فرمود: به او بگوئید به جاى مناجات طولانى مقدارى بخوابد ولى نماز جماعت صبح را از دست ندهد.
 آرى، خوابى که مقدّمه جماعت باشد، بهتر از مناجاتى است که حال جماعت را از بین ببرد.

یکصد و چهارده نکته درباره نماز

نمازجماعت در جبهه

در آیه 102 سوره نساء مى‏خوانیم: اى پیامبر! هرگاه در میان رزمندگان بودى نماز به پا دار، ولى چون دشمن مسلّح در برابر شماست، اوّلاً همه به تو اقتدا نکنند. ثانیاً کسانى که اقتدا مى‏کنند مسلّح باشند ورکعت دوّم را براى خودشان سریع تمام کرده وبروند جاى دسته دیگر وآن دسته دیگر در رکعت دوّم به تو اقتدا کنند که هم جماعت تعطیل نشود و هم از دشمن غفلت نشود و هم میان سربازان اسلام تبعیض صورت نگیرد. مسلمانان باید در تعویض شیفت و جابه‏جا شدن نیروها چنان سریع عمل کنند که به رکعت دوّم برسند ضمناً باید سربازان قبل از نماز با وضو باشند و احکام نماز در حال جنگ را بدانند و اینکه در صحنه جنگ، دو رکعتى است.

نماز و تشکیلات

چنانچه براى امام جماعت حالتى پیش آید که نتواند به نماز ادامه دهد، یکى از کسانى که پشت سر او در نزدیکى او هستند در همان حال امامت را به عهده مى‏گیرد و این نشانگر آن است که برنامه‏هاى اسلامى با رفتن یک فرد نباید بهم ریزد، بلکه باید تشکیلات و نظام چنان پایه‏گذارى و برنامه‏ریزى شود که هرگاه فردى رفت نظام از هم نپاشد و تشکیلات همچنان پا بر جا باشد. مهمّ، تداوم راه است، هر چند پیشوا عذرى پیدا کند.

یکصد و چهارده نکته درباره نماز

نماز، مقدّم بر کسب وکار

«رجال لا تلهیهم تجارة ولا بیع عن ذکر اللّه»(1)
 قرآن از کسانى که هنگام اذان، کار و کسب را رها مى‏کنند ستایش کرده است.
 به خصوص در روز جمعه سفارش شده که معامله را رها کنید: «و ذرواالبیع» وپس از پایان نماز جمعه، به سراغ کار و درآمد بروید: «فانتشروا فى الارض وابتغوا من فضل اللَّه»(2)
 رئیس جمهور شهید ایران مرحوم رجائى مى‏فرمود: به نماز نگوئید کار دارم، به کار بگوئید نماز دارم.

1) نور، 37.
2) جمعه، 9 - 10.